*alt_site_homepage_image*
pl

Członkostwo Litwy w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

Członkostwo Litwy w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

29 marca 2014 r. obchodziliśmy dziesięciolecie członkostwa Litwy w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Z tej okazji w dniach 3-4 kwietnia w Wilnie zorganizowano konferencję międzynarodową „Otwarte drzwi NATO: 10 lat po „Wielkim Wybuchu“, której podstawowym tematem była polityka otwartych drzwi NATO. Podczas dyskusji omówiono znaczenie rozszerzenia NATO dla bezpieczeństwa międzynarodowego, kwestie polityki otwartych drzwi NATO i perspektywy na przyszłość - a także wizję przyszłości Sojuszu i rolę krajów partnerskich w nim.

W programie XVI rządu na lata 2012-2016 aktywana działalność i członkostwo w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) jest ustalone jako podstawowy element bezpieczeństwa narodowego:

  • "Będziemy dążyli do wzmacniania NATO jako kluczowej organizacji zbiorowej obrony przestrzeni euroatlantyckiej i jednego z najważniejszych filarów bezpieczeństwa międzynarodowego. Dążymy do tego, aby współpraca euroatlantycka pozostała podstawowym warunkiem bezpieczeństwa narodowego, a NATO i UE - najważniejsze z organizacji współpracy"
  • "Strategiczne partnerstwo Litwy, także Łotwy, Estonii, Polski i Stanów Zjednoczonych w NATO jest kluczem do naszego bezpieczeństwa narodowego".

Regulacje prawne

Członkostwo Litwy w NATO jest oparte na przepisie Konstytucji Republiki Litewskiej - „w celu zapewnienia bezpieczeństwa i niezależności kraju, dobrobytu obywateli i ich podstawowych praw i wolności“ oraz Ustawie ramowej bezpieczeństwa narodowego Republiki Litewskiej, która stanowi, że „członkostwo w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) oraz Unii Europejskiej“ jest środkiem bezpieczeństwa narodowego i, że „członkostwo Litwy w NATO zwiększa pewność, stabilność i bezpieczeństwo w regionie i całej Europie”.

22 czerwca 2012 r. w odnowionej Strategii bezpieczeństwa narodowego Litwy zapisano, że jednym z pierwszorzędnych interesów bezpieczeństwa narodowego Litwy jest „żywotność NATO i UE, bezpieczeństwo, demokratyczność i dobrobyt wszystkich krajów wspólnoty euroatlantyckiej”.

Litewskie partie parlamentarne, przez podpisanie porozumienia w sprawie polityki obronnej na lata 2012-2016 w celu bezpieczeństwa Litwy, potwierdziły zamiar zapewnienia ciągłości polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wypełnienia zobowiązań wynikających z Paktu Północnoatlantyckiego i stopniowo zwiększyć wydatki na obronność kraju do co najmniej 2% PKB. 29 marca 2014 r. litewskie partie parlamentarne podpisały nowe porozumienie w sprawie strategicznych wytycznych polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Republiki Litewskiej na lata 2014-2020, w którym, pomimo innych zobowiązań, porozumiały się, że co rok będą konsekwentnie zwiększały wydatki na obronę narodową, aby w roku 2020 one osiągnęły 2% PKB.

Członkostwo Litwy w NATO jest oparte na Traktacie Północnoatlantyckim, który Litwa podpisała i ratyfikowała 10 marca 2004 r.

Podstawą Traktatu Północnoatlantyckiego jest Artykuł 5, który ustanawia zasadę obrony zbiorowej - w przypadku zbrojnej napaści na dowolne z państw członkowskich inne pośpiesza z wzajemną pomocą - każde indywidualnie i wszystkie razem. Ta zasada zapewnia, że ​​żaden kraj, jeśli powstanie zagrożenie dla bezpieczeństwa, nie będzie musiał polegać wyłącznie na własnych siłach i zasobach gospodarczych. Jednak żadne państwo nie wyrzeka się prawa wykonywania zobowiązań krajowych wobec obywateli i nie wyrzeka się odpowiedzialności za własną obronę.

Zgodnie z Traktatem Północnoatlantyckim, Rada Północnoatlantycka jest najwyższym forum podejmowania decyzji. Decyzje Rady podejmowane są na zasadzie jednomyślności, więc codzienna komunikacja państw członkowskich i konsultacje w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli i stolicach państw członkowskich są zjawiskiem normalnym i regularnym. Jednym z najważniejszych ustanowionych przez Radę działów jest Komitet Planowania Obron, który zaleca środki wykonawcze obrony indywidualnej i zbiorowej. Traktat Północnoatlantycki przewiduje również ustanowienie formatów współpracy z krajami europejskimi, które wspierają zasady Traktatu, chcą przyczynić się do bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego lub są zainteresowane dołączeniem do Traktatu.

Konsolidując swój status jako członka NATO, Litwa ratyfikowała umowę w sprawie statusu Sił NATO (SOFA), która reguluje przybycie sił zbrojnych jednego z krajów NATO, pobyt na terytorium innych państw NATO, ich prawa, obowiązki i tak dalej.

Litwa podpisała Umowę z roku 1951 w sprawie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, statusu przedstawicieli państw  i międzynarodowego personelu oraz Umowę z roku 1964 o współpracy w zakresie informacji jądrowej.

Na podstawie tych instrumentów prawnych (zobowiązań) Litwa jest pełnoprawnym członkiem NATO, który jest przedmiotem wszystkich zobowiązań i gwarancji bezpieczeństwa Sojuszu.

Litwa w drodze do NATO (chronologia wydarzeń)

17 listopada 1990 r.

W Brukseli działalność rozpoczęło Bałtyckie Biuro Informacyjne. W brukselskim Biurze Informacyjnym pracowali przedstawiciele tworzących się nowych litewskich służb dyplomatycznych  - rzecznik MSZ w Belgii oraz Wspólnocie Europejskiej Rimantas Morkvėnas, który posiadał tylko pełnomocnictwa podpisane przez ministra spraw zagranicznych Algirdasa Saudargasa, ponieważ oficjalna akredytacja dyplomatyczna w takim statusie była niemożliwa. Jednak Biuro Informacyjne w Brukseli pełniło funkcje dyplomatyczne, jego działalność była poświęcona relacjom międzypaństwowym, komunikacji z Wspólnota Europejską, a także z NATO. Biuro Informacyjne w Brukseli działało do czasu uznania Niepodległości Litwy, potem zostało przekształcone w oficjalne przedstawicielstwo.

31 maja 1991 r.

odbyła się pierwsza w historii nieoficjalna wizyta litewskiej delegacji w siedzibie NATO pod przywództwem przewodniczącego Rady Najwyższej prof.  Vytautasa Landsbergisa. Ponieważ organizacja oficjalnego spotkania była w tym czasie niemożliwa, w wizycie litewskiej delegacji w siedzibie NATO pośredniczyła misja Danii przy NATO.

20 grudnia 1991 r.

Litwa razem z Łotwą i Estonią dołączyła do Północnoatlantyckiej Rady Współpracy.

13 stycznia 1992 r.

ambasador Adolfas Venskus oficjalnie rozpoczął pełnienie funkcji przedstawiciela Litwy do spraw relacji z Unią Europejską oraz spraw NATO.

5 października 1993 r.

Partie polityczne Litwy wystąpiły do prezydenta Republiki Litewskiej z wnioskiem w sprawie integracji Republiki Litewskiej z NATO.

29 listopada 1993 r.

Partie opozycji Sejmu Litwy wystosowały memorandum w sprawie ramowych zasad narodowej polityki zagranicznej Litwy.

4 stycznia 1994 r.

Prezydent RL A. Brazauskas wystosował do sekretarza generalnego NATO Manfred Wörnera list wyrażający życzenie Litwy do zostania członkiem NATO. W piśmie sformułowano stanowisko na podstawie podpisanego przez wszystkie partie parlamentarne porozumienia w sprawie dążenia Litwy do zostania członkiem NATO. Tego samego dnia Prezydent Republiki A. Brazauskas wystosował oświadczenie w sprawie członkostwa Litwy w NATO.

27 stycznia 1994 r.

Litwa przystąpiła do programu Partnerstwa dla Pokoju.

19 grudnia 1996 r.

Przyjęto ustawę ramową bezpieczeństwa narodowego, w której integracja do struktur europejskich i transatlantyckich została ustanowiona jako priorytetowy cel polityki zagranicznej Litwy i gwarancja bezpieczeństwa narodowego.

8-9 lipca 1997 r.

Na szczycie NATO w Madrycie odnotowano, że kraje bałtyckie poczyniły postępy w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności w regionie Morza Bałtyckiego.

1 sierpnia 1997 r.

ustanowiona misja Litwy przy NATO.

9 października 1997 r.

były minister Obrony Narodowej Linas Linkevičius został ambasadorem Litwy przy NATO.

16 stycznia 1998 r.

W Waszyngtonie prezydenci Stanów Zjednoczonych i trzech krajów bałtyckich podpisali Kartę o współpracy.

23-25 kwietnia 1999 r.

Na szczycie NATO w Waszyngtonie uznano wysiłki i postępy Litwy w dążeniu do członkostwa w Organizacji. Na spotkaniu zatwierdzono plan działań dotyczący członkostwa, pomocny w przygotowaniach do przystąpienia Litwy do NATO.

18-19 maja 2000 r.

W Wilnie odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych dziewięciu krajów kandydujących do NATO, podczas którego potwierdzono zobowiązanie do tworzenia zjednoczonej i wolnej Europy razem z krajami europejskimi, USA i Kanadą. Konsekwencją spotkania, po przystąpieniu Chorwacji, było utworzenie grupy "Wileńskiej dziesiątki".

17 listopada 2000 r.

Na mocy dekretu Prezydenta na głównego koordynatora ds. integracji Litwy do NATO został wyznaczony ambasador Giedrius Čekuolis.

25 stycznia 2001 r.

Na mocy dekretu Prezydenta Ambasadorem Nadzwyczajnym i Pełnomocnym przy Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) i Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE) została Gintė Damušis.

27-31 maja 2001 r.

W Wilnie odbył zjazd wiosennej sesji Zgromadzenia Parlamentarnego NATO.

21 listopada 2002 r.

W Pradze siedmiu kandydatów do NATO - Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia - zostało zaproszonych do rozpoczęcia negocjacji w sprawie członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego.

26 marca 2003 r.

zaproszeni kandydaci podpisali protokoły akcesyjne do Traktatu Waszyngtońskiego.

10 marca 2004 r.

Sejm Republiki Litewskiej ratyfikował Traktat Waszyngtoński.

29 marca 2004 r.

Premier Litwy Algirdas M. Brazauskas, podczas wizyty w Waszyngtonie, razem z premierami Bułgarii, Estonii, Łotwy, Rumunii, Słowacji i Słowenii wręczył sekretarzowi stanu USA Kolinowi Powellowi (Colin Powell) pisma ratyfikacji Traktatu Waszyngtońskiego. W tym historycznym dniu Litwa została pełnoprawnym członkiem NATO.

2 kwietnia 2004 r.

Flaga Litwy została podniesiona w siedzibie NATO w Brukseli. Minister spraw zagranicznych RL Antanas Valionis, razem z ministrami spraw zagranicznych Bułgarii, Estonii, Łotwy, Rumunii, Słowacji i Słowenii, wziął udział w oficjalnej ceremonii oraz uroczystym posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej.

Kierunki działań NATO i udział Litwy

Po zakończeniu zimnej wojny zdecydowano, że NATO powinno być dostosowane do nowych wyzwań. Znalazło to odzwierciedlenie w planach rozwoju i wysiłkach NATO do ściślejszej współpracy z państwami byłego Układu Warszawskiego

22 lutego 2005 r.

na szczycie NATO w Brukseli postanowiono wzmocnić rolę polityczną NATO i rozwijać dialog we wszystkich aktualnych kwestiach bezpieczeństwa międzynarodowego. Jednocześnie omówiono możliwość reformowania struktur wewnętrznych NATO i rewizji organizacji pracy międzynarodowego personelu.

20-21 kwietnia 2005 r.

W Wilnie odbyło się nieformalne spotkanie ministrów spraw zagranicznych krajów NATO

28-29 listopada 2006 r.

na szczycie NATO w Rydze określono założenia ramowe: NATO pozostaje najważniejszą transatlantycką instytucją bezpieczeństwa i obrony, w której kwestie bezpieczeństwa są rozstrzygane w Ameryce i Europie, podkreślono zasadę bezpieczeństwa zbiorowego. W porządku obrad NATO zawarto kwestię bezpieczeństwa energetycznego, zatwierdzono i ogłoszono publicznie Ogólne wytyczne polityczne (Comprehensive political guidance - CPG) - dokument analizy stanu bezpieczeństwa i potencjalnych zagrożeń, wskazujący kierunki odpowiedzi na nie w ciągu najbliższych kilkunastu lat. Zatwierdzono zasadę "otwartych drzwi" Sojuszu, która umożliwia dołączenie do niego wszystkich chętnych krajów Europy. Do programu Partnerstwo dla Pokoju i Rady Partnerstwa Euro-Atlantyckiego zaproszono kraje Bałkanów Zachodnich (Serbia, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra). Postanowiono rozszerzenie koncepcji partnerstwa NATO i nadania jej większej elastyczności.

7-8 lutego 2008 r.

W Wilnie odbyło się spotkanie ministrów obrony krajów NATO.

2-4 kwietnia 2008 r.

Na szczycie NATO w Bukareszcie do Sojuszu zaproszono Chorwację i Albanię. Bośni i Hercegowinie oraz Czarnogórze zaoferowano rozpoczęcie współpracy na podstawie Intensywnego dialogu. W Deklaracji z Bukaresztu wymieniono, że Gruzja i Ukraina w przyszłości staną się członkami NATO. W deklaracji szczytu w Bukareszcie podkreślono, że NATO pozostaje podstawowa platformą bezpieczeństwa transatlantyckiego, bez zmian  pozostaje podstawowa funkcja Sojuszu - bezpieczeństwo zbiorowe.

3-4 kwietnia 2009 r.

Na szczycie NATO w Strasburgu/Kehl Albania i Chorwacja zostały członkami Sojuszu. Postanowiono, że Macedonia do Sojuszu dołączy wtedy, gdy razem z Grecja rozwiążą kwestię nazwy kraju. Kraje NATO postanowiły również uruchomić Nową Koncepcję Strategiczną.

19 listopada 2010 r.

Na szczycie NATO w Lisbonie zatwierdzono Nową Koncepcję Strategiczną NATO. Po potwierdzeniu zbiorowej obrony jako podstawowego celu NATO, Koncepcja Strategiczna przewiduje rolę NATO w zakresie zarządzania kryzysowego i w zapewnieniu bezpieczeństwa międzynarodowego razem z partnerami. Ustanowiono konkretne praktyczne działania w celu osiągnięcia celów NATO: tworzenie nowych zasobów w zakresie obrony antyrakietowej i obrony elektronicznej oraz bezpieczeństwa energetycznego, skupienie się na zapewnieniu bezpieczeństwa terytorialnego krajów, wzmocnienie zdolności zarządzania kryzysowego. Postanowiono kontynuować reformy w Kwaterze Głównej NATO, ośrodkach dowodzenia i agencjach, które przyczynią się do prowadzenia bardziej skutecznej polityki Sojuszu dostosowanej do nowych wyzwań i w celu zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności w Europie i na świecie.

20-21 maja 2012 r.

Na szczycie NATO w Chicago omówiono sytuację na Bliskim Wschodzie, w Afganistanie oraz wpływ światowego kryzysu finansowego na Sojusz. Wyniki spotkania były ważne dla Litwy - jedną z najważniejszych decyzji było zatwierdzenie misji policji powietrznej NATO i jej przedłużenie na czas nieokreślony. Sojusznicy w przyjętych dokumentach określili misję jako przykład solidarności NATO i zobowiązali się do kontynuowania nadzorowania bezpieczeństwa przestrzeni powietrznej krajów bałtyckich. Deklaracja spotkania w Chicago podkreśla znaczenie ćwiczeń jako środka do wzmocnienia szybkiej reakcji sojuszników na wyzwania. Wspomniano o zapowiedzianych na 2013 rok ćwiczeniach Sił Reagowania NATO "Steadfast Jazz", które odbędą się na Litwie, Łotwie, w Estonii i Polsce. NATO zapowiedziało także aktywację początkowej fazy systemu obrony przeciwrakietowej. Przewiduje się, że ten system powinien bronić całe terytorium Sojuszu. Kolejną ważną decyzją było potwierdzenie ważności bezpieczeństwa energetycznego krajów NATO w działaniach Sojuszu. W deklaracji znalazło się odniesienie litewskiego Centrum Bezpieczeństwa Energetycznego jako przyszłego akredytowanego centrum kompetencji NATO (Centrum pracę zaczęło 1 stycznia 2013 r.). Wreszcie, szczyt w Chicago zatwierdził utrzymanie status quo polityki jądrowej, co oznacza, że ​​USA będą nadal utrzymywać swoją broń jądrową w Europie.

4-5 września 2014 r.

W Walii odbył się szczyt NATO, którego głównymi tematami były zagrożenia dla bezpieczeństwa (agresja Rosji przeciwko Ukrainie, walki w Iraku i konflikty na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce Północnej) i odpowiedź NATO na nie. Na szczycie potwierdzono Plan Działań Gotowości Sojuszu (Readiness Action Plan) z konkretnymi środkami. Sojusznicy podjęli zobowiązanie do przeznaczenia w najbliższym dziesięcioleciu na cele obrony co najmniej 2%  PKB. Na spotkaniu potępiono nielegalną interwencję militarną Rosji na Ukrainie i wyrażono poparcie dla Ukrainy (zatwierdzony kompleksowy pakiet wsparcia). Sojusznicy jednogłośnie podkreślili, że jest podstawą NATO jest zasada obrony zbiorowej („Sojusznicy uzgodnili, że największą odpowiedzialnością Sojuszu jest ochrona i obrona naszego terytorium i naszych ludzi przed atakiem, tak jak określono w artykule 5 Traktatu Waszyngtońskiego. Nikt nie powinien wątpić w determinację NATO w przypadku zagrożenia dla bezpieczeństwa któregokolwiek członka. NATO zachowa wszystkie funkcje niezbędne do powstrzymywania i przeciwdziałania wszelkim zagrożeniom dla bezpieczeństwa naszych mieszkańców. […]Odstraszanie, na podstawie odpowiedniego zestawienia jądrowych, konwencjonalnych i rakietowych sił obrony, pozostaje istotnym elementem naszej strategii”). Spotkanie zakończyło utrzymanie misji bezpieczeństwa w Afganistanie oraz omówiono plany obecności NATO w tym kraju, przedyskutowano nowe możliwości współpracy z partnerami poprzez inicjatywy takie jak Rozwój zdolności obronnych i Inicjatywy interoperacyjności partnerstwa, oceniono postępy krajów aspirujących (Gruzja, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Macedonia) i zatwierdzono pakiet środków na rzecz Gruzji.

Zatrudnienie w strukturach NATO

Ministerstwo Spraw Zagranicznych przypomina, że po ​​przystąpieniu Litwy do NATO każdy obywatel Republiki Litewskiej ma możliwość zatrudnienia w strukturach NATO. Informacje o wolnych stanowiskach w strukturach NATO i wymogach wobec kandydatów jest regularnie publikowana na stronie internetowej NATO.