Polityka rozszerzenia UE
Rozszerzenie jest jedną z najważniejszych i najbardziej udanych dziedzin polityki od chwili założenia Wspólnoty Europejskiej (Traktat Rzymski podpisany w 1957 r.), w sumie sześć fal rozszerzenia zwiększyło liczbę państw członkowskich od 6 do 28.
Sześć fal rozszerzenia UE:
- Pierwsza fala - w 1973 r. przystąpiły Dania, Irlandia oraz Zjednoczone Królestwo.
- Druga fala - w 1981 r. dołączyła Grecja.
- Trzecia fala - w 1986 r. przystąpiły Hiszpania i Portugalia.
- Czwarta fala - w 1995 r. do UE dołączyły Finlandia, Szwecja i Austria.
- Piąta fala - w 2004 r. do UE wstąpiły Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta i Cypr. W 2007 r. przystąpiły Rumunia i Bułgaria.
- 1 lipca 2013 r. 28-tym członkiem UE stała się Chorwacja.
Obecnie negocjacje w procesie przystąpienia do UE prowadzą Turcja, Czarnogóra i Serbia. Negocjacje z Islandią są czasowo zawieszone. Kraje Bałkanów Zachodnich - Macedonia Północna, Albania, Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo - w celu rozpoczęcia negocjacji w sprawie przystąpienia do UE przeprowadzają obecnie niezbędne reformy według zaleceń instytucji UE.
Negocjacje akcesyjne
Artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że każde państwo Europy, które szanuje wartości UE i zobowiązuje się je wspierać, może ubiegać się o członkostwo w Unii Europejskiej. Negocjacje w sprawie przystąpienia do UE nie mogą się rozpocząć, zanim wszystkie państwa członkowskie UE jednogłośnie wyrażą zgodę w sprawie mandatu negocjacji z krajem kandydującym.
Wymogi członkostwa w UE
Pierwszy krok na drodze do członkostwa w UE - spełnienie kryteriów członkostwa w UE. Niniejsze kryteria zostały określone w 1993 roku przez Radę Europejską na posiedzeniu w Kopenhadze. "Kryteria kopenhaskie" określają polityczne i gospodarcze wymagania wobec krajów ubiegających się o członkostwo w UE:
- Stworzenie stabilnych instytucji gwarantujących demokrację, rządy prawa, poszanowanie praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości;
- Funkcjonująca gospodarka rynkowa i jej zdolność do konkurowania i zdolność opierania się presji sił rynkowych
- Zdolność do przyjęcia zobowiązań wynikających z członkostwa, w tym przyjęcia założeń unii politycznej, gospodarczej i walutowej.
W grudniu 2006 r. Rada Europejska przyjęła „Nowe porozumienie w sprawie rozszerzenia“.
Proces negocjacji UE
Proces, w którym kraj kandydujący prowadzi negocjacje w sprawie zasad przejęcia i wdrożenia całości prawa Unii Europejskiej (acquis communautaire). Czas trwania procesu negocjacji nie jest taki sam i zależy od postępu kraju kandydującego oraz przygotowania do wdrożenia prawa UE.
Negocjacje obejmują 35 obszarów polityki (rozdziałów) i każdy z nich jest negocjowany oddzielnie. Więcej o poszczególnych rozdziałach negocjacyjnych (jęz. angielski).
W procesie negocjacji Komisja Europejska monitoruje postępy kraju kandydującego oraz realizację podjętych zobowiązań, udziela zaleceń dotyczących dalszych reform.
Komisja Europejska informuje Radę UE i Parlament Europejski o biegu procesu, regularnie składa sprawozdania, dokumenty strategiczne i inne informacje dotyczące warunków procesu negocjacyjnego.
Proces negocjacji kończy się zamknięciem wszystkich rozdziałów negocjacyjnych.
Strategia rozszerzenia i konkluzje Rady
Każdego roku Komisja Europejska przedstawia Radzie i Parlamentowi Europejskiemu Komunikat w sprawie pakietu rozszerzenia UE, który składa się z Strategii rozszerzenia UE i Sprawozdania z postępów, Rada na podstawie tego pakietu zatwierdza roczne konkluzje w sprawie unijnej polityki rozszerzania oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia.
- Podstawowy dokument pakietu rozszerzania UE złożony w 2014 r. przez Komisje Europejską - Strategia rozszerzania UE i podstawowe wyzwania 2014 – 2015
- Konkluzje Rady do Spraw Ogólnych UE w sprawie unijnej polityki rozszerzania oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia z dn. 17 grudnia 2014 r.
UE i Turcja
1999 r. |
Turcja zyskała status kraju kandydującego. |
2005 r. |
Turcja przystąpiła do negocjacji akcesyjnych. Obecnie w negocjacjach akcesyjnych Turcji otwarto 14 rozdziałów negocjacyjnych, zamknięto jeden z nich. 17 rozdziałów zostało zawieszonych (Rady UE, Cypru i Francji). |
2010 - październik 2013 r. |
5 listopada 2013 r., podczas prezydencji Litwy w Radzie Unii Europejskiej, na konferencji międzynarodowej z Turcją po 3 letniej przerwie został otwarty nowy rozdział negocjacyjny: 22 (Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych). |
UE i Czarnogóra
2010 r. |
Czarnogóra uzyskała status kraju kandydującego. |
2012 r. |
Czarnogóra przystąpiła do negocjacji akcesyjnych. Te i później rozpoczęte z innymi krajami negocjacje akcesyjne są prowadzone w myśl zasady Nowego Podejścia (New Approach), która jest zapisana w mandacie negocjacyjnym UE dla Czarnogóry. Istota Nowego Podejścia - rozpoczęcie negocjacji od najtrudniejszych rozdziałów (23 (Sądownictwa i prawa podstawowe) i 24 (Sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo)) i zakończenie na nich: Postęp w tych dwóch rozdziałach negocjacyjnych decyduje o przebiegu całości negocjacji. |
18 grudnia 2013 r. |
W czasie prezydencji Litwy w Radzie Europejskiej na Międzyrządowej Konferencji Rozszerzania otworzono główne - 23 i 24 rozdziały negocjacyjne, a także trzy inne rozdziały negocjacyjne (5 "Zamówienia publiczne", 6 "Prawo spółek" oraz 20 "Polityka przedsiębiorstw i przemysłu"). |
2014 r. |
Obecnie w negocjacjach akcesyjnych z Czarnogórą otwarto 16 rozdziałów negocjacyjnych, 2 z nich są wstępnie zamknięte. |
Sprawozdanie Komisji Europejskiej z postępów Czarnogóry 2014 r. |
UE i Serbia
2012 r. |
Serbii przyznano status kraju kandydującego. |
2014 r. |
Serbia przystąpiła do negocjacji akcesyjnych. |
UE i Islandia
2010 r. |
Islandia uzyskała status kraju kandydującego i rozpoczęto negocjacje akcesyjne. Obecnie w negocjacjach akcesyjnych z Islandią otwarto 27 rozdziałów negocjacyjnych, 11 z nich zamknięto. |
styczeń 2013 r. |
Rząd Islandii ogłosił, że podjął decyzję o tymczasowym zawieszeniu negocjacji z UE. W maju nowy rząd Islandii ogłosił, że negocjacje akcesyjne pozostają w zawieszeniu, a dalszy ich los będzie zależał od wyników referendum. |
W 2014 r. Komisja Europejska nie przygotowała sprawozdania z postępów Islandii. |
UE i inne kraje Bałkanów Zachodnich
Macedonia Północna |
Macedonia Północna jest krajem kandydującym od roku 2005. Precyzyjna data wszczęcia negocjacji nie jest ustalona. W 2014 r. Komisja w przedstawionym sprawozdaniu z postępów po raz szósty z kolei (co roku od 2009) zalecała Radzie podjęcie decyzji w sprawie wszczęcia negocjacji akcesyjnych z Macedonią Północna. Sprawozdanie Komisji Europejskiej z postępów Macedonii 2014 r. |
Albania |
W 2009 r. Albania złożyła wniosek o członkostwo w UE. Sprawozdanie Komisji Europejskiej z postępów Albanii 2014 r. |
Bośnia i Hercegowina |
Bośnia i Hercegowina jest potencjalnym krajem kandydatem UE. W 2008 r. UE i Bośnia i Hercegowina zawarły Umowę o stabilizacji i stowarzyszeniu. Sprawozdanie Komisji Europejskiej z postępów Bośni i Hercegowiny 2014 r. |
Kosowo |
Kosowo jest potencjalnym krajem kandydatem UE. W 2014 r. zostały zakończone negocjacje w sprawie Umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z Kosowem. |