Praca Litwy w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

Praca Litwy w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych - jeden z głównych organów Organizacji Narodów Zjednoczonych o niezwykle ważnej roli w systemie światowego bezpieczeństwa. W Karcie ONZ Radzie Bezpieczeństwa przyznano szczególne uprawnienia i odpowiedzialność w kwestiach dotyczących wzmocnienia bezpieczeństwa i zachowania pokoju. Rada Bezpieczeństwa posiada wyłączne prawo do decydowania o użyciu siły gdy powstaje bezpośrednie zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz podstawowych założeń Karty Narodów Zjednoczonych. Decyzje Rady są wiążące dla wszystkich państw członkowskich ONZ.

Rada Bezpieczeństwa ONZ składa się z pięciu stałych członków (P-5): Stanów Zjednoczonych, Rosji, Chińskiej Republiki Ludowej, Wielkiej Brytanii oraz dziesięciu niestałych - pięciu krajów Azji i Afryki, jednego kraju Europy Wschodniej, dwóch państw z grupy Ameryki Łacińskiej i Karaibów oraz dwóch krajów Europy Zachodniej oraz grupy pozostałych państw. Razem z Litwą od 2015 r. niestałymi członkami rady są Czad, Chile, Jordania, Nigeria, Angola, Malezja, Nowa Zelandia, Hiszpania oraz Wenezuela.

Formalnie wszyscy członkowie Rady Bezpieczeństwa mają równe prawa i obowiązki. Pomimo tego, że w Karcie Narodów Zjednoczonych państwa grupy P-5 zostały wyróżnione przywilejem prawa weta, uchwały są podejmowane poprzez głosowanie przezwszystkich członków i do podjęcia uchwały jest niezbędna większość 9 głosów.

Litwa - niestały członek Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych

17 października 2013 r. Litwa absolutną większością głosów została wybrana na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ na kadencję 2014-2015 r..

"Członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa stwarza dla nas nie tylko unikalną okazję do bezpośredniego udziału w procesie światowej polityki, otwiera też możliwości dążenia do zwiększenia poszanowania szacunku dla praw człowieka, demokracji oraz zasad równości państw w stosunkach międzynarodowych. Jest to szczególnie aktualne dla Litwy oraz innych małych krajów dążących do obrony własnych praw i interesów w globalnym świecie oraz najbliższym sąsiedztwie" - mówi minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkevičius.

Członkostwo w Radzie Bezpieczeństwa - wynik intensywnej dyplomacji. W celu uzyskania poparcia kandydatury Litwy zorganizowano wiele ważnych wizyt w wielu regionach świata, dążenia Litwy oraz priorytetowe zadania zostały przedstawione przedstawicielom kilu krajów Afryki oraz Ameryki ‎Łacińskiej. Jedynie w 2013 r. nawiązano stosunki dyplomatyczne z 13 państwami.

Priorytety Litwy w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych

Litwa ustanowiła następujące priorytety pracy w Radzie Bezpieczeństwa ONZ:

• Upowszechnianie zasad nadrzędności prawa oraz wartości demokratycznych w stosunkach międzynarodowych i praktyce rozwiązywania konfliktów;
• Ochrona ludności cywilnej w konfliktach, praw kobiet i dzieci, walka z przemocą seksualną;
• Zwalczanie międzynarodowego terroryzmu w ścisłym poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności;
• Współpraca ONZ i organizacji regionalnych oraz subregionalnych w celu zachowania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

Litwa sformułowała również cel ogólnopolityczny: wzmocnienie wpływu małych krajów w Radzie Bezpieczeństwa oraz promowanie otwartości i przejrzystości działalności Rady Bezpieczeństwa. 

Od początku członkostwa w Radzie Bezpieczeństwa kwestia Ukrainy ma strategiczne znaczenie dla całej działalności Litwy w Radzie Bezpieczeństwa.

Oprócz kontynuacji wymienionych priorytetów Litwa poświęciła nie mało uwagi dla innych aktualnych międzynarodowych problemów - stymulowaniu procesu pokojowego na Bliskim Wschodzie, bezpieczeństwu dziennikarzy i zagrożeniom rozprzestrzeniania małej broni.

Prezydencja Litwy w Radzie Bezpieczeństwa ONZ

Rada Bezpieczeństwa ONZ nie posiada stałego przewodniczącego - według kolejności alfabetycznej każdego miesiąca fotel przewodniczącego zajmuje przedstawiciel kolejnego kraju. Przez dwa lata członkostwa Litwa w Radzie Bezpieczeństwa przewodniczyła dwa razy - w lutym 2014 r. oraz maju 2015 r. 

Zadanie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa - właściwa organizacja pracy wiodącego organu ONZ, zapewnienie kontynuacji rozpoczętych działań. Przewodniczący Rady Bezpieczeństwa staje się publiczną twarzą Rady w miesiącu prezydencji.

Istotnym i odpowiedzialnym zadaniem przewodniczącego jest szybkie reagowanie na potencjalne kryzysy i inne zagrożenia dla bezpieczeństwa, dążenia do wspólnego stanowiska Rady wobec nich oraz organizacja procesów formalnych i nieformalnych negocjacji w sprawie delikatnych kwestii politycznych, zwłaszcza takich, w których poglądy członków Rady nie są zgodne.

Litwa w Radzie Bezpieczeństwa w 2014 r.

W 2014 r. Litwa aktywnie działała nie tylko w zakresie zapewnienia omówienia priorytetowych dla niej kwestii (upowszechnianie zasad nadrzędności prawa, ochrona ludności cywilnej w konfliktach, współpraca ONZ i organizacji regionalnych w celu zachowania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego) w porządku obrad Rady Bezpieczeństwa, lecz także w poszukiwaniu pokojowego rozwiązania konfliktu spowodowanego agresją przeciwko Ukrainie.

W lutym 2014 r. Litwa przejęła przewodnictwo w Radzie Bezpieczeństwa ONZ z rąk Jordanii.

Podczas prezydencji Litwa do oficjalnego porządku obrad Rady Bezpieczeństwa wciągnęła kwestie sytuacji na Krymie i Ukrainie. W 2014 r. kwestia Ukrainy w Radzie Bezpieczeństwa została omówiona 26 razy, z inicjatywy Litwy zorganizowano 8 spotkań - w 2014 roku tej kwestii Rada Bezpieczeństwa poświęciła najwięcej uwagi.

Litwa była jednym z współautorów przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucji w sprawie integralności terytorialnej Ukrainy. Głosy stu krajów za niniejszą uchwałą i tylko 11 przeciw, stanowią jasny sygnał, że międzynarodowa społeczność szanuje niepodległość Ukrainy, jej integralność terytorialną i suwerenność. Litwa stale ubiegała się o uwagę międzynarodowej społeczności na łamanie praw człowieka w okupowanym przez Rosję Krymie.  

Stały przedstawiciel Litwy przy ONZ ambasador Raimonda Murmokaitė w 2014 r. przewodniczyła komitetom sankcji wobec Republiki Środkowoafrykańskiej (2127), Jemenu (2140) oraz walki z terroryzmem (1267/1989). Litwa, w celu zapewnienia przejrzystości komitetów ds. sankcji, w 2014 r. organizowała publiczne prezentacje działalności komitetów do udziału w których były zaproszone kraje sąsiadujące z sankcjonowanymi państwami.

Z inicjatywy Litwy Rada Bezpieczeństwa po raz pierwszy przyjęła dokument, który ustanawia Unię Europejską jako strategicznego partnera Organizacji Narodów Zjednoczonych. To jeszcze bardziej wzmocniło współpracę między UE i ONZ w dziedzinie mediacji, zarządzania kryzysowego, pomocy humanitarnej i rządów prawa. 

Rada Bezpieczeństwa przyjęła wynegocjowaną przez Litwę rezolucję w sprawie przedłużenia mandatu misji UE „ALTHEA” w Bośni i Hercegowinie. Litwa kierowała negocjacjom w sprawie rezolucji jako przewodniczący Grupy kontaktowej w sprawie Bośni i Hercegowinie.

Spełniając zobowiązania do odgrywania aktywnej i odpowiedzialnej roli w działalności Radzie Bezpieczeństwa, Litwa w 2014 r. poruszała kwestie przemocy wobec kobiet i dzieci podczas konfliktów, odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości i naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego. Szczególną uwagę poświęcono konfliktom w Syrii, Sudanie, Sudanie Południowym oraz Libii. Litwa wspólnie z innymi 9 członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ podpisała list– odezwę w sprawie wciągnięcia sytuacji praw człowieka w Korei Północnej do porządku obrad Rady Bezpieczeństwa.

Litwa w Radzie Bezpieczeństwa w 2015 r.

W 2015 r. Litwa kontynuowała wzmożoną pracę nad realizacją celów ustanowionych w porządku dziennym Rady.

W maju 2015 r. Litwa po raz drugi i ostatni w dwuletniej kadencji niestałego członka przewodniczyła Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

W miesiącu prezydencji największa uwaga została poświęcona kwestiom ochrony ludności cywilnej - bezpieczeństwu dziennikarzy w strefie konfliktu, zagrożeniom dla ludności cywilnej wynikającym z broni strzeleckiej i lekkiej, walką z zagrożeniami terrorystycznymi i nielegalnym przemytem ludzi na Morzu Śródziemnym.

22 maja 2015 r. Rada Bezpieczeństwa przyjęła złożoną przez Litwę  rezolucję w sprawie ręcznej i lekkiej broni palnej, której podstawowym aspektem oddziaływanie nielegalnego handlu taką broną na ludność. W rezolucji podkreślono potrzebę ochrony ofiar, zwłaszcza kobiet, dzieci i innych słabszych grup w społeczeństwie oraz przyłożono szczególną uwagę do walki z trafieniem broni do rąk terrorystów, grup zbrojnych i struktur przestępczych. Rezolucja zachęca do wzmocnienia walki krajów członkowskich z rozprzestrzenianiem broni, udziela mandatu dla instytucji ONZ oraz misji pokojowych i politycznych do udzielania państwom bezpośredniej pomocy w walce zagrożeniami wynikającymi z broni strzeleckiej i lekkiej oraz nielegalnego handlu bronią. W dokumencie wyrażono również zdecydowane poparcie dla Traktatu o Handlu Bronią (ATT), którego celem jest ograniczenie ludzkiego cierpienia powodowanego przez nielegalny handel bronią.

27 maja 2015 r. Raba Bezpieczeństwa jednogłośnie przyjęła złożoną przez Litwę w sprawie ochrony dziennikarzy w strefach konfliktu, której jednym z głównych celów jest koncentracja wysiłku wspólnoty międzynarodowej w celu zapewnienia bezpieczeństwa ​​dziennikarzy i innych przedstawicieli mediów. Przygotowany przez Litwę dokument zobowiązuje państwa do przeprowadzenia niezależnych i efektywnych dochodzeń w sprawie zbrodni przeciwko dziennikarzom, walki z bezkarnością i wzywa je do dołożenia wszelkich starań w celu zapobiegania naruszeniom międzynarodowego prawa humanitarnego. Rezolucja zobowiązuje pokojowe i polityczne misje Organizacji Narodów Zjednoczonych do nie tylko aktywnego zbierania informacji o przypadkach przemocy wobec dziennikarzy, ale również do pomocy krajom w zwalczaniu tej plagi poprzez świadczenie pomocy prawnej i innej. Przygotowaną przez Litwę rezolucję poparło 48 państw członkowskich ONZ.

Należy wyszczególnić następujące aspekty rezolucji:

• Rezolucja ustanawia zasadę wolności mediów jako podstawę społeczeństw demokratycznych.
• Rezolucja potępia stosowanie mediów w podżeganiu do przemocy i innych agresywnych działań naruszających międzynarodowe prawa humanitarne. Ten przepis oznacza, że ​​Rada Bezpieczeństwa potępia podżeganie do przemocy i jakąkolwiek propagandę wojenną, a to jest bardzo ważne w obliczu obecnych tragicznych wydarzeń w naszym regionie;
• W rezolucji zawarto przepisy dotyczące kobiet dziennikarzy: kraje są zobowiązane do zapewnienia niezakłóconego działania kobiet dziennikarzy i odpowiedniego uwzględnienia specyfiki takiej działalności;
• Rezolucja potwierdza prawa społeczeństwa i jego członków do poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji za pomocą wszelkich środków, w tym z wykorzystaniem dla tych celów internetu (online i offline).

Rezolucja została dostrzeżona przez społeczność międzynarodową. Kierownik międzynarodowej organizacji pozarządowej "Reporterzy bez granic" Christophe Deloire nazwał tą rezolucję "historyczną", uchwałę Rady Bezpieczeństwa w sprawie zainicjowanej przez Litwę rezolucji przywitali Przedstawiciel OBWE ds Wolności Prasy Mijatović oraz przedstawiciele innych międzynarodowych organizacji. Publiczne oświadczenia poszczególnych rządów podkreślają znaczenie rezolucji (np. oświadczenie MSZ Francji).

Litwa zorganizowała również spotkanie na szczeblu ministrów w sprawie omówienia praktycznych problemów wdrożenia rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie zagranicznych bojowników terrorystycznych (Foreign Terrorist Fighters). Po raz pierwszy w historii Rady Bezpieczeństwa w dyskusji na ten temat udział wzięli ministrowie spraw wewnętrznych. Podczas spotkania przyjęto oświadczenie przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa w sprawie zagranicznych bojowników terrorystycznych, w którym kraje są zachęcane do podjęcia wszelkich środków, łącznie z zastosowaniem narodowych przepisów prawnych, wzmożonej ochrony granic, zwiększonej międzynarodowej koordynacji i wymiany informacją w celu wstrzymania napływu zagranicznych bojowników terrorystycznych do objętych konfliktem obszarów.

W 2015 r. Litwa w Radzie Bezpieczeństwa dalej podejmowała kwestie przemocy wobec kobiet i dzieci w strefach konfliktów, odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości i naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego, szczególną uwagę poświęcając Ukrainie, konfliktom na Bliskim Wschodzie, Syrii, Jemenie, Libii. Stały przedstawiciel Litwy przy ONZ ambasador Raimonda Murmokaitė w 2015 r. dalej przewodniczyła komitetom sankcji wobec Republiki Środkowoafrykańskiej (2127), Jemenu (2140) oraz walki z terroryzmem (1267/1989).